ДАГЛАРЫМ

Талыгырга чорааштың,

Дагларымны сактыр мен.

Танывазым кадарчы

Тааланчыг ырлай бээр.

Уяранчыг ырыдан

Уруг чаш шаам көстүп кээр.

Хаяларга өшкү дозуп,

Халып, маңнап чоруур мен.

Чеже харлар акпаан дээр,

Сеткилимге дагларым

Ырак-даа бол, чанымда

Ыржым тыртып турарлар.

Даглар, даглар, дагларым –

Тааланчыг аялгам!

Дуруяалар дизии дег,

Турлаам, черим чараш сен!

шүлүктеринче>>>

Александр Александрович ДАРЖАЙ

           1944 чылдың ноябрь 3-те Сүт-Хөл кожууннуң Суг-Аксы суурга төрүттүнген. Чаш болгаш чалыы үези Чаа-Хөлдүң Булуң-Терекке эрткен.

           1962 чылда Чаа-Хөл ортумак школазын дооскаш, 1965 чылга чедир “Найырал” совхозка ажылдаан. 1970 чылда Кызылдың педагогика институдун дооскаш. 1970-76 чылдарда “Тываның аныяктары” солуннуң килдис эргелекчизи, редактору чораан. 1976-1981 чылдарда – Тываның ном үндүрер чериниң редактору.

           1981-1989 чылдарда – Тываның Чогаалчылар эвилелиниң литконсультантызы. 1989-1993? 1997-2001 чылдарда – Чогаалчылар эвилелиниң баштаар чериниң даргазы.

            1979 чылдан бээр ССРЭ-ниң чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү. Хамаарышпас Күрүнелерниң Чогаалчылар эвилелдериниң Ниитилежидилезиниң күүском, Россияның Чогаалчылар эвилелиниң баштаар чериниң кежигүнүнге соңгудуп чораан.

            1992-94 чылдарда Тыва Республиканың парлалга сайыды. 1994-98 чылдарда – Тыва Республиканың Дээди Хуралының депутады.

             А.А. Даржай чогаал ажылын 1964 чылда эгелээн. Ооң “Төрээн черим” деп баштайгы ному 1972 чылда үнген. Оон бээр ол тыва, орус, алтай дылдарга шүлүк болгаш проза чогаалдарының 33 номнарын үндүрген. Ол тыва дылче А.С. Пушкинниң, Грибоедовтуң, М.Ю. Лермонтовтуң, Т.Г. Шевченконуң, А.А. Блоктуң, С.А. Есенинниң, О Сулеймоновтуң, А. Адаровтуң, А. Бартонуң, С. Даноловтуң шүлүктерин, А.М. Горькийниң, Ф.Г. Лорканың, Б.Брехтиң шиилерин, А. Экзюпериниң В. Липатовтуң, Б. Укачинниң, Р. Сейсенбаевтиң, Мягмарның тоожуларын очулдурган.Ооң очулга ажылында эрте бурунгу тюрк шериг баштыңы Күл-Тегинге тураскааткан бижимелдерниң очулгалары онзагай черни ээлеп турар.  Ол “Тыва литератураның антологиязы”, “Тыва чечен чугаа”, аныяк чогаалчыларның “Дамырак-1”, Дамырак-2” деп чыындыларын тургускан.

               Шүлүкчүнүң чамдык чогаалдарын “Молодая гвардия”, “Смена”, “Поэзия”, “Истоки”, “Литературная учёба”, “Студенческий меридиан”, “Сибирские огни”, “Дальний Восток” (Россия), “Днипро”, “Жовтень”, “Сiзурiя” (Украина), “Жалын” (Казахстан) сеткүүлдерге, “Комсомольская правда”, “Литературная Россия”, “Литература и искусства”,  (Беларусия), солуннарга, “Россияне”, “Песнь о Сибири” деп антологияларга парлагылаан.

           А.А. Даржай 1982 чылда Украинаның Ровно облазының комсомол шаңналының лауреады болган. Аңаа 1992 чылда чогаал талазы-биле Тываның Күрүне шаңналын тывыскан. 1994 чылда ол Тыва Республиканың “Шылгараңгай күш-ажыл” дээш медалы-биле шаңнаткан. 2004 чылда “Ынакшылдың ширээзи” деп сонеттер ному дээш, Тыва Республиканың Чазак Даргазының С.А. Сарыг-оол аттыг шаңналының лауреады болган. 2005 чылда культура болгаш литератураның хөгжүлдезинге киирген үлүг хуузу дээш, ону Россия Федерациязының Найырал ордени-биле шаңнан.

      Тыва чечен чогаалды хөгжүдүп сайзырадырынга киирген ачы-хавыяазы дээш, 2007 чылда Александр Александрович Даржайга “Тыва Республиканың Улустуң чогаалчызы” деп атты тывыскан. 

шүлүктеринче>>>

Очулгалары:

Кыдат поэзиядан:

Ду Фу 

Орус поэзиядан:

С.Есенин

Моол поэзиядан:

Чинагийн Галсан

Бямбын Ринчэн